Intern Bunkernummer
La M 17
Lokatie
Lapscheure
Toegankelijkheid
Allicht gesloopt, mogelijks nog ondergronds aanwezig maar in elk geval dus vermist
Aantal kamers
2 toegangen, gang met toegang tot 1 bunkerkamer + aparte kleine aangebouwde structuur met U-vormige ruimte
Type bunker
Manschappenbunker + onbekende aanbouw
Routebeschrijving om deze bunker te vinden:
  • Deze structuur bevindt / bevond zich vrij centraal op het stuk dat heden nog bekend staat als Fort Sint Donaas op Lapscheure. Dit is ook heden het enige stukje Lapscheure aan de noordkant van de Damse Vaart.
  • Dit was in origine een Spaans fort tegen het nog altijd duidelijk als gebastioneerde stad herkenbare Sluis.
  • Door het aanleggen van de Damse vaart werd heel veel van het originele Spaanse fort gesloopt zodat er heden eigenlijk nog weinig echt herkenbare restanten van te zien zijn buiten hier en daar nog wat aanwezige dijken.
  • Dezelfde locatie werd ook door de Duitsers tijdens de Duitse bezetting WOI mee opgenomen als een versterkt punt binnen de bunkerlijn de Hollandstellung, gekend als Stützpunkt Dora. Het stuk hiervoor gebruikt is heden nog gelegen tussen de Damse Vaart en de Cantelmolinie en nu grotendeels een kreken en overstromingsgebied.
  • De terreinen aan de noordkant van Stützpunkt Dora zijn natuurgebied en bevatten ook heden nog 2 bunkers op grondgebied Westkapelle, namelijk Wk M 01 en Wk M 02.
  • Het terrein effectief gekend als Stützpunkt Dora is een volledig afgesloten domein en niet vrij te bezoeken zonder toelating van de eigenaars.
Oude Bunkerkaarten en nummeringen van toepassing voor deze bunker
  • Omdat er van de structuren van de Hollandstellung niet echt een eenduidige nummering bestaat, is het natuurlijk vervelend dat deze die er mogelijks al van bestaan op de duur allen door elkaar worden gebruikt en we op de duur het bos door de bomen van nummeringen niet meer zien staan. Dit zijn alvast de nummeringen die ik ken van deze bunkers:

Kaart: de Hollandstellung - Sector Marinegedeelte

De moeilijkheid bij deze kaart, is dat ze niet altijd nummert per structuur maar soms per cluster van structuren. Dit vermoeilijkt natuurlijk het weten of men alle structuren wel degelijk heeft gevonden.

(Kaart: Collectie Alain Van Geeteruyen)

Het Stützpunkt Dora is er zeker niet per structuur op aangegeven. (3++) is de manschappenstructuur Wk M 01. (2++) is een gelijkaardige manschappenbunker Wk M 02. De daaronder aangeduide structuren (1++) en allicht ook het onder de Damse Vaart getekende vakje zonder nummer (++) zullen punten zijn behorende bij dit steunpunt. In praktijk liggen er echter geen structuren aan de overzijde van het kanaal behorende bij de Hollandstellung op die locatie. De nog zuidelijkere structuur (21++) is de structuur La M 08.

Kaart: Fort Hazegras zoals geschets bij een Belgische prospectie van Fort Sint Donaas, van Duitse kant Stützpunkt Dora in 1919.

Helaas is er geen sluitende duidelijke schets van het geheel. Voorlopig heb ik maar een aantal koppelbare schetsen van bepaalde clusters op het steunpunt maar niet 1 schets van het geheel. Ze vallen wel ongeveer onderling te linken. De eerste schets toont het steunpunt aan zijn oostkant met in totaal reeds 6 structuren (hierboven). Van noord naar zuid, op de schets van links naar rechts, zie je een kleine observatiebunker (vermist), een grotere manschappenbunker, 3 kleinere manschappenbunkers-verschansingen en nog een grotere manschappenbunker aansluitend bij de Damse Vaart.

Rechts zie je dan het iets meer westelijke gedeelte met als herkenbare schakel de meer achteruit op de voorlijn gelegen manschappenbunker La M 16 tegen de omheining met de Damse Vaart. Op de schets meer naar boven zie je dan een zo goed als niet meer bestaande Manschappenbunker La M 17 waar deze fiche bijhoort. Merk op dat deze net zoals de bunker KH M 20 op Stützpunkt Heinrich te Knokke een merkwaarde U-vormige aanbouw had. Hier betreft het echter wel een kleinere bunker met slechts 1 centrale kamer. Nog minder opvallend meer naar links op dezelfde hoogte, nog een kleine mogelijks nog bestaande maar heden vermiste kleine manschappenbunker-verschansing.

(Originele schetsen: Collectie P. Nowak)

Huidig kadastraal perceelnummer waar de bunker bijhoort en werd gebouwd:
  • Gemeente Lapscheure, Sectie A, kadastrale percelen 378 (gedeeltelijk) of 379 (gedeeltelijk).
  • Geen enkele structuur op Lapscheure kreeg een specifiek apart kadastraal perceelnummer.

Kadasterschets en luchtfoto.

Op deze kadasterschets anno 2025 zie je het volledig stuk omschreven als Stützpunkt Dora op het oude gedeelte van Fort Sint Donaas tussen de Damse Vaart en het verlengde van de Cantelmolinie. Het bestaat uit 2 verschillende kadastrale percelen, namelijk A378 en A379.

De kadasterschets kent sowieso maar 2 bunkers op het terrein aangeduid met 2 witte structuren. Dit zijn meest zuidelijk La M 16 en meer oostelijk La M 15.

De op deze fiche besproken vermiste manschappenbunker moet ooit ongeveer gelegen hebben tussen de 2 in het wit aangeduide structuren. Hij is zo goed als zeker niet meer bestaande of zou nog volledig in de ondergrond moeten steken.

Meer details over de originele eigenaars en de aktes behorende bij deze bunker:
  • De originele eigenaars van locaties waar Duitse bunkers werden gebouwd, werden niet zoals bij de bouw van Belgische bunkers in het interbellum onteigend. Zij hadden gewoon pech en de Duitse bezetter eigende zich de grond toe en bouwde er op wat hij er wilde opzetten. Men had daar als burger weinig over te klagen en kreeg dus op die manier een In veel gevallen giftig Duits cadeau.
  • Na de oorlog werden deze bunkers dan ook automatisch opnieuw eigendom van wie er origineel eigenaar van was voor de opeising gezien zij daar nooit voor onteigend waren.
  • Zeer zelden zijn daar na de oorlog van Belgische kant schadevergoedingen voor betaald omdat de aanwezigheid van de structuren soms wel meer dan storend was voor de originele eigenaars of omdat de structuren interessant waren om over te nemen als Belgische bunkers naar de toekomst toe (is zelden gebeurd voor alle duidelijkheid)
  • Het stond de eigenaars dan ook, zeker in de beginperiode na WOI, vrij daar mee te doen wat hij wou, al was afbreken zelden een optie omdat daar zeker op die momenten de middelen niet toe bestonden.
  • Deze bunker maakt deel uit van een heden als natuurgebied geklasseerd gebied.

Luchtfoto 1971 www.geopunt.be van het ganse Stützpunkt Dora

Oude luchtfoto uit 1971 van de zone van Fort Sint Donaas waar Stützpunkt Dora te zoeken was.

De resolutie van de foto is sowieso klein om hier vlot de bunkers op te zien. Zeker de kleine manschappenbunkers-verschansingen zijn hier zelden op te bespeuren.

Luchtfoto 1971 www.geopunt.be meer specifiek van de zone waar La M 17 zou moeten gestaan hebben

Detail van de rechter zijde van vorige foto.

Je ziet er wel toen in 1971 toegankelijke zones op maar zeer duidelijk zijn bunkers hier zelden op te zien. Je herkent wel duidelijk onderaan de manschappenbunker Ma L 16 tegen de omheining met de Damse Vaart. Voor de rest zijn met zekerheid weinig structuren aan te duiden.

Luchtfoto 2000 - 2003 www.geopunt.be

Dezelfde sector van het oude Fort begin deze eeuw. Alles blijkt nog meer overgroeid en de structuren zijn er zeker niet meer op te bespeuren.

Actuele luchtfoto Google Earth anno 2025

Op deze luchtfoto uit 2025 zijn alle vermoedelijke locaties aangeduid, ook deze van de verdwenen structuren.

Rechts centraal drie kleine manschappenbunkers-verschansingen. Op de uiteinden 2 manschappenbunkers met elk voor zich ter hoogte van de verschansingen een opstelling voor mitrailleur. Volledig noordelijk hiervan zou nog ergens een kleine observatiebunker moeten steken. Het is weinig waarschijnlijk dat deze weg zou zijn.

Tegen de omheining meer achteruit een altijd vrij goed terug te vinden manschappenbunker. Meer centraal het terrein zou de structuur La M 17 (deze fiche) gestaan moeten hebben. Nog iets noordelijker zou nog een kleine manschappenbunker-verschansing moeten gestaan hebben.

Localisatie van de bunker op de bunkerlinie:
  • Het betreft een manschappenstructuur centraal in wat wordt omschreven als "Stützpunkt Dora".
  • Deze structuur maakt integraal deelt uit van het Stützpunkt Dora waarvan heden nog 6 structuren bestaan.
  • 3 andere structuren zijn nog vermist of gesloopt.

Functie van de bunker op de linie (link met eventueel andere structuren)

  • Centraal op het stützpunkt gebouwde (maar vermiste) manschappenbunker.
  • De structuur is zeer identiek met de grote manschappenbunker KH L 20 voor 100 man van het type Vrede op Fort Hazegras, inclusief de qua functie onduidelijk aanbouw in U-vorm. Enkel heeft de hier vermiste bunker maar 1 centrale kamer.
Structuur van het bunkertje:
  • 2 toegangen in lijn op een rechte gang.
  • De 2 toegangen geven in dit geval beiden uit op dezelfde centrale kamer.

Bouwplannen horende bij deze bunker

Grondplan

Dit is een vrij algemeen grondplan zonder teveel details van deze structuur. Het is een structuur waarvan er tot op heden nog maar 1 is teruggevonden als ooit gebouwd op de linie. Er kunnen er ooit meerdere geweest zijn gezien er meer dan genoeg manschappenbunkers al verdwenen zijn zonder enige info. Het is alvast een locatie waarvan we weten dat er zo een unieke structuur stond (en mogelijks nog verborgen zit) (Schets: Collectie P. Nowak)

Omschrijving van het bunkertje:

  • Het is alvast een bunker deel uitmakend van het gedeelte van de linie opgetrokken door de Duitse Marine. Voor meer details over de specifiek daarbij toegepaste bouwprincipes, zie deze link.
  • Dit impliceert in elk geval dat hij volledig als een monoliet ter plaatste gestorte gewapende betonnen structuur is opgetrokken.
  • Het niveau van de bunker ligt in dit geval onder het maaiveld en de toegangen beginnen dan ook allen met een trap van een 5 tal treden. Als de structuur heden nog zou bestaan, zou het zelfs kunnen dat hij nog dieper in de ondergrond steekt als geheel.
  • In dit geval zitten de toegangen in lijn op een gang.
  • Vermoedelijk zaten in deze gang 2 toegangsdeuren tot de centrale bunkerkamer.
  • De U-vormige aanbouw aan de voorzijde van de bunker is niet verbonden met de rest van de bunker. Wat de functie is van deze kleine aanbouw is ook heden nog onduidelijk.
  • Deze had wel een aparte toegangsdeur vanaf de buitenzijde.
  • Deze structuren hadden aan de hoofdingangen allicht houten deuren met aparte houten deurframes.
  • Ook het plafond van de bunkerkamer is uitgewerkt in ter plaatse gestort gewapend beton.
  • Mogelijks waren de binnenwanden van de bunkerkamer tijdens WOI bezet met houten panelen of planken. Men ziet hiervoor meestal bij deze manschappenbunkers in de betonnen wanden nog het lattenwerk zitten waarop deze wandplaten waren bevestigd.
  • Aan de buitenzijde zal de bunker altijd grotendeels onder het maaiveld hebben gestoken en allicht zelfs grotendeels bijkomend aangevuld zijn met bermen van grond om hem aan het zicht te onttrekken als dit nog bijkomend nodig was. Dit is ook de reden dat je heden zonder verder onderzoek niet 100% kan uitsluiten dat hij eventueel niet nog in de ondergrond aanwezig zou zijn. Mogelijks zijn de niveaus van het terrein niet altijd de niveaus meer van toen.
Actuele toestand van deze bunker:
  • Mocht de structuur nog bestaan, zit hij heden alvast volledig nog verstopt in de ondergrond.
Draagt de bunker nog sporen van strijd:
  • Voorlopig geen info gezien de structuur nog altijd vermist is of gesloopt.
Anekdotes, leuke weetjes en verhalen direct koppelbaar aan dit bunkertje:
  • Voorlopig geen gekend.

Foto's van deze bunker

Voorlopig zijn nog geen foto's van deze manschappenbunker teruggevonden.

Waarom de structuur mogelijks nog zou kunnen bestaan in de ondergrond is misschien duidelijker via nevenstaande foto van de zone waar hij mogelijks nog in de ondergrond steekt.

Specifieke bijkomende interessante bronnen:

Vorige: La M 09
Volgende: La M 25